Klimaatverandering ernstiger dan gedacht: we moeten sneller actie ondernemen

Afgelopen week presenteerde het VN Klimaatpanel IPCC een rapport over de gevolgen van klimaatverandering voor mens en natuur. Helaas met een keiharde conclusie: klimaatverandering heeft ernstigere gevolgen dan eerder werd gedacht. We moeten sneller actie ondernemen.  

Klimaatverandering heeft de afgelopen jaren wereldwijd gezorgd voor extreem weer met bosbranden en overstromingen tot gevolg. De effecten zijn al deels onomkeerbaar en dus is het hard nodig om de CO₂-uitstoot snel te verlagen. In het rapport van het IPCC is te lezen dat de risico’s groter zijn bij een minder hoge temperatuurstijging.  

Gevolgen voor miljarden mensen 

Het in stand houden van de biodiversiteit is essentieel. Miljaren mensen wereldwijd worden getroffen door de opwarming van de aarde, de allerarmsten als eerst. Dit heeft economische gevolgen voor allerlei sectoren, maar kan ook zorgen voor sociale onrust, conflicten en migratiestromen. Warmt de aarde verder op met 1,5 graad, dan vergroot dit de risico’s enorm. 

We kunnen ons niet oneindig aanpassen 

Een belangrijke punt uit het rapport van het IPCC is de kijk op adaptatie. Eerder werd gesuggereerd dat mens en dier mogelijkheden hebben om zich aan te passen aan het veranderende klimaat. Het IPCC concludeert nu dat die mogelijkheden niet voldoende zijn. In plaats daarvan is de combinatie essentieel. De CO₂-uitstoot moet sneller worden teruggedrongen, en tegelijkertijd moet gekeken worden hoe we ons kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie om zoveel mogelijk leed te voorkomen.  

De route naar een CO₂-neutraal energiesysteem 

Hoe zorgen we dan voor een CO₂-neutraal energieysteem in Europa? In de Roadmap to Net Zero presenteerde Elia recent al hoe dit eruit zou kunnen zien in 2050. Er werden twee scenario’s onderzocht:  

1. Het ELEC-scenario: directe elektrificatie 

In dit scenario wordt de CO₂–uitstoot teruggedrongen door in  sectoren als transport en warmte de directe elektrificatie met 70% te verhogen, met een jaarlijks Europees elektriciteitsverbruik van 5.600 TWh. Er is dan nog 1.200 TWh aan groene moleculen, zoals groene waterstof, ammoniak en kunstmest nodig voor sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn. Totale energievraag: 6.800 TWh.  

1. Het MOL-scenario: elektrificatie met meer groene moleculen 

Hierbij spelen groene moleculen een belangrijke rol en wordt er minder ingezet op de elektrificatie van transport en warmte. Met een elektrificatiegraad van 45% zorgt dit voor 4.150 TWh benodigde energie. Er wordt dan meer gebruik gemaakt van groene moleculen, wat zorgt voor een groter omzettingsverlies. De totale energievraag wordt daarmee in dit scenario hoger, namelijk 8.600 TWh.  

Bij het onderzoeken van deze twee scenario’s werden er drie criteria meegenomen: de energiebalans, flexibiliteit en bevoorradingszekerheid. De belangrijkste conclusies van het onderzoek: 

• Inzetten op directe elektrificatie van transport en warmte maakt het makkelijker om over te schakelen naar 100% hernieuwbare energie: er is minder energie nodig dan bij gebruik van groene moleculen.  
• In welke mate de EU zelf in energiebehoefte kan voorzien is afhankelijk van de versnelling van zonne- en windenergie.  
• Bij een goed gebalanceerde uitrol van zonne- en windenergie ontstaat er geen structurele mismatch tussen vraag en aanbod.  
• Bij zonne- en windenergie is er geen nood voor seizoensopslag op grote schaal. 

• Elektrificatie van transport en warmte draagt bij aan de benodigde flexibiliteit om de dagelijkse variabiliteit van zon en wind op te vangen.  
• Waterstof moet alleen ingezet worden bij toepassingen die moeilijk te elektrificeren zijn.  

Er ligt wel een belangrijke rol voor de politiek. Want willen we in 2050 een 100% hernieuwbaar energiesysteem hebben, dan moeten er op beleidsvlak nu de juiste beslissingen worden gemaakt. 

Lees ook: een blik op de zonnepanelenmarkt in 2022