Zonnepanelen en hagel: een onmogelijke combinatie?

23 juni 2016. Na de eerste tropisch-warme dag van dat jaar wordt het zuidoosten van de provincie Brabant getroffen door heftige onweersbuien met veel bliksem en hagel. Een supercel, volgens sommigen: het zwaarste type onweersbui dat bekend is. De schade? Minstens één miljard euro. Niet alleen daken, bomen en autoruiten sneuvelden massaal. Ook veel zonnepanelen leden onder de
hagelstenen – soms ter grootte van golfballen. Een eyeopener voor de Nederlandse zonne-energiesector, want in hoeverre zijn zonnepanelen eigenlijk bestand tegen extreme hagel? En hoe ziet de toekomst van zonnepanelen eruit nu we in ons land naar verwachting steeds vaker te maken krijgen met extreme weersverschijnselen?

In een land als Nederland is een bepaalde mate van weerstandsvermogen tegen hagel onmisbaar bij zonnepanelen. Daarom wordt al tijdens de productie door middel van een hagelschadeproef bekeken of zonnepanelen bestand zijn tegen hagelbuien. Zonnepanelen die voldoen aan de Europese standaard IEC61215, worden bijvoorbeeld getest door hagelstenen met een diameter van 25 mm op verschillende plaatsen van het zonnepaneel te richten – met een inslagkracht van zo’n 23 meter per seconde. Een duidelijke graadmeter, maar bij een daadwerkelijke hagelbui is de schade uiteraard ook afhankelijk van factoren als de installatie, de hellingshoek en de hoogte van het dak. Ook de blootstelling aan regen en wind kan invloed hebben.

Ook de opbouw van het zonnepaneel zelf heeft invloed op de hagelweerstand. Zo bestaat er een groot verschil tussen de gangbare glas-folie zonnepanelen – bestaande uit een laag glas, een laag zonnecellen en een kunststoffolie – en glas-glas zonnepanelen met een laag zonnecellen tussen twee lagen glas. Wouter van den Heuvel, mede-eigenaar van Solarbox: “Het verschil zit ’m in de neutrale zone. Die vormt bij glas-glas zonnepanelen het middelpunt van het zonnepaneel, daar waar de zonnecellen zitten. Deze zone neutraliseert de druk op de zonnecellen, waardoor er geen haarscheurtjes – of microcracks – kunnen ontstaan.” Als specialist in het leveren, monteren en installeren van zonne-energiesystemen voor particulieren en het mkb, en van de grote systemen op daken van bedrijven heeft Solarbox veel ervaring met de voordelen van glas-glas zonnepanelen ten opzichte van andere paneeltypen. “Bij glas-folie zonnepanelen ontbreekt – in tegenstelling tot bij glas-glas zonnepanelen – de neutrale zone. De zonnecellen, geplaatst aan de onderkant van het paneel, worden uiteen getrokken of samengedrukt door beweging. Dat kan een installateur zijn die op het zonnepaneel leunt, maar ook een hagelsteen die met kracht erop neerkomt. Microcracks worden zo veroorzaakt of zelfs verergerd. En hoewel deze scheurtjes niet direct tot minder stroomopbrengst hoeven te leiden, kunnen ze later wel verder scheuren onder invloed van temperatuurschommelingen. En dan kan een paneel opeens stukken minder stroom produceren.”

De vraag die na 23 juni 2016 bij veel gedupeerden in Zuidoost-Brabant rees: wordt de schade aan mijn zonnepanelen vergoed door de verzekering? Goed nieuws voor consumenten is, dat dit bij een opstalverzekering het geval is. Dit geldt echter alleen voor de directe schade waarvan de verzekeraar tijdig op de hoogte is gebracht. Het probleem laat zich al een beetje raden: de indirecte schade door microcracks doet zich vaak pas maanden of jaren later voor, wanneer de garantie reeds is vervallen. Schademelding van hagel aan zonnepanelen is voor consumenten dan ook altijd aan te raden, zelfs als er geen zichtbare schade is. Een elektroluminescentie-test kan in zo’n geval dienen als bewijsstuk. Voor verzekeraars is schade door hagelbuien of storm aan zonnepanelen een relatief nieuw verschijnsel. Volgens Rudi Buis, woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars, ging de hagelstorm van juni 2016 de boeken in als de grootste natuurschadepost van Nederland tot nu toe: “Vroeger had men nauwelijks zonnepanelen. Hagelschade brengt andere, en door de toenemende populariteit van zonnepanelen ook meer risico’s met zich mee. Hetzelfde geldt inmiddels voor nieuwe fenomenen als drones, zelfsturende auto’s en 3D-printen.” Ook de klimaatverandering en de bijbehorende risico’s zorgen ervoor dat veel verzekeraars hun producten moeten aanpassen. Buis: “Hoe verzekeraars dat doen, is maatschappijbeleid. Ze proberen elkaar te beconcurreren met het meest gunstige pakket voor de klant. Vandaar dat er altijd verschillen zullen zijn, ook als het gaat om de verzekering of dekking van panden met zonnepanelen.” Met deze informatie in het achterhoofd is het niet ondenkbaar dat verzekeraars steeds meer aandacht zullen besteden aan de paneelkeuze van gebruikers – bijvoorbeeld glas-folie of glas-glas – om te bepalen hoeveel premie iemand moet betalen.

De grootste valkuil is misschien wel dat hagelstenen naast zichtbare schade, zoals gebroken glas, vaak juist onzichtbare schade aanrichten bij glas-foliepanelen. Wanneer een hagelsteen het zonnepaneel raakt, wordt de klap via het glas doorgegeven aan de zonnecellen die vervolgens scheuren of versplinteren. Aan de buitenkant lijken de panelen echter nog intact, totdat men overgaat tot een zogenaamde elektroluminescentietest (EL-test). Anko van Deursen, co-oprichter van HD Solar weet als geen ander hoe microcracks door extreme weersomstandigheden kunnen ontstaan. “Als installateur stuiten we regelmatig op schade die op het eerste gezicht onzichtbaar lijkt, totdat er een EL-test wordt gedaan. Dan wordt er een soort röntgenfoto gemaakt en blijkt plotseling dat er microcracks in het paneel zitten. Hoewel het paneel nog werkt en energie levert, kan het maanden of zelfs jaren later plotseling een verminderde productie vertonen. En dat is zonde.” Een andere manier om schade op te sporen, is door met een thermische camera te zoeken naar hotspots: bepaalde plekken waar een paneel te heet wordt, die duiden op beschadiging.

Gezien de klimaatverandering en de groeiende populariteit van zonnepanelen wordt het weerstandsvermogen van zonnepanelen tegen extreme weersomstandigheden steeds belangrijker. Leveranciers, installateurs en verkopers zijn er dan ook bij gebaat om consumenten op adequate wijze te informeren over de diverse mogelijkheden voor weerbestendige zonnepanelen. Erik de Leeuw, directeur SOLARWATT Benelux: “De aanschaf van zonnepanelen is een flinke investering. Kostbare schade door weersinvloeden is dan ook alles behalve wenselijk. SOLARWATT ziet het als zijn taak om mee te denken over de juiste oplossing voor elke partij, en om het meest optimale ontwerp te leveren. Niet voor niets werken we hard aan de nieuwe generatie glas-glas zonnepanelen. We geloven dat deze panelen voor consumenten daadwerkelijk het verschil kunnen maken. Niet alleen laten de panelen geen vuil en vocht door, ze bieden ook het hoogste rendement en de hoogste belastbaarheid – waaronder hagelklasse 4. Dat we steeds beter slagen in onze missie, bleek ook in Zuidoost-Brabant: van de tientallen zonnepanelen die vrijwel direct na de storm onderzocht werden door zonne-energiespecialist HD Solar, heeft alleen ons glas-glas zonnepanelen de storm vlekkeloos overleefd.”